Rodzaje prognoz

Potrzebujesz pomocy?  Formularz kontaktowy

Istnieje wiele kryteriów umożliwiających dokonanie podziału prognoz. Schemat klasyfikacyjny prognoz przedstawia tabeli poniżej.
Najważniejszym kryterium klasyfikacji prognoz jest horyzont prognozy, tzn. okres, na który została ona oszacowana.

Przyjęło się uważać, że prognoza:

• bezpośrednia (bezzwłoczna) nie przekracza 1 miesiąca,
• krótkoterminowa obejmuje od 1 do 3 miesięcy,
• średnioterminowa nie przekracza 2 lat,
• długoterminowa obejmuje ponad 2 lata.

Podział ten jest w pewnym sensie umowny, ponieważ jest uzależniony od charakteru badanego zjawiska.

Np dla wydatków na reklamę w przedsiębiorstwie przyjmujemy najczęściej, że prognoza krótkoterminowa ma horyzont nie przekraczający 3 miesięcy, średnioterminowa — nie przekracza 2 lat, a długoterminowa — ponad 2 lata.

Klasyfikacja prognoz

Prognozy jednorazowe są określane jedne raz jednokrotnie i najczęściej dla zmiennych tzw strategicznych, w przeciwieństwie do prognoz powtarzalnych, które są ciągle poprawiane gdy pojawiają sie nowe dane dopływu nowych danych o zmiennej prognozowanej. Prognozowaniu powtarzalnemu poddaje się przede wszystkim prognozy operacyjne.

Podział na prognozy kompleksowe i sekwencyjne nie daje rozłącznych grup prognoz. Dzieje się tak dlatego, że przez prognozę kompleksową rozumiemy prognozę całościowo opisującą przyszłą sytuację skomplikowanego zjawiska. Prognoza sekwencyjna jest prognozą obliczoną dla badanego zjawiska ekonomicznego dla wielu okresów na przyszłość, a okresy te nie muszą być oddalone od siebie o ten sam odstęp czasowy.
Innym rodzajem prognoz są prognozy samosprawdzające się i destruktywne.

Prognoza samosprawdzająca się to taka, której ogłoszenie sprzyja realizacji tego przewidywania, mimo że przed jej ogłoszeniem prawdopodobieństwo realizacji nie było zbyt duże.

Z kolei ogłoszenie prognozy destruktywnej odwrotnie do poprzedniej powoduje obniżenie szans na realizację przewidywanego zdarzenia.
Następne dwa kryteria, tzn. stopień uszczegółowienia i zakres ujęcia, dają takie same podziały . Wyróżniamy tu prognozy ogólne (inaczej globalne), opisujące stan zjawiska-agregatu, i prognozy szczegółowe (częściowe, ), dotyczące tylko pewnego aspektu badanego zjawiska.

Prognozy operacyjne  wykorzystuje się  w planowaniu aktualnej działalności, i są to najczęściej prognozy krótkoterminowe. Prognozy  strategiczne dostarczają  motywu do podejmowania długofalowych decyzji i dlatego są to przeważnie prognozy długoterminowe a rzadziej średnioterminowe.
Kryterium o nazwie „charakter lub struktura” rozgranicza się na prognozy proste i złożone. Jeżeli prognoza dotyczy tylko pojedynczej zmiennej ekonomicznej, to mówimy o  prognozie prostej. Złożona prognoza dotyczy skomplikowanego zjawiska ekonomicznego, którego wyjaśnia pewien zbiór zmiennych.
Prognozy dzielimy także na ilościowe i jakościowe.

Prognozę nazywamy ilościową, gdy wielkość zmiennej prognozowanej jest wyrażony za pomocą liczby. Prognoza jest  punktową, gdy zmienna prognozowana przyjmie określoną wartość w danym momencie. Prognozę przedziałową, przedstawia przedział liczbowy, w którym znajduje się wartość zmiennej prognozowanej z określonym prawdopodobieństwem.
Prognozy ilościowe  podzielimy także na skalarne, jeżeli skonkretyzowana  jest pojedyncza wartość lub  wektorowe, jeżeli jako prognozę uzyskujemy szereg czyli wektor liczb.
O prognozie mówimy, cechy  jakościowej mówimy iż jest prognozą jakościową lub gdy w sposób słowny opisuje stanu zmiennej ilościowej.

Zasięg terenowy ma wpływ na  nazwę prognozy. I tak mogą być prognozy

• o zasięgu światowym,
• międzynarodowym,
• krajowym
• i regionalnym.

Nazwy te przedstawiają znaczenie  prognoz na kolejnych szczeblach agregacji.
Prognozy gospodarcze dzieli się także ze względu na użytą metodę opracowania. I tak przyjęcie prognozy na najmniejszym, średnim lub maksymalnym z obliczonych poziomów daje prognozę, odpowiednio, minimalną, średnią lub maksymalną.

Prognozy czyste (inaczej pierwotne) są  uzyskiwane w wyniku ekstrapolacji  trendu badanego zjawiska. Są one najczęściej krótkoterminowe i są traktowane jako wstępne przewidywanie przyszłego rozwoju. Prognozy weryfikowalne są przeważnie prognozami powtarzalnymi, a weryfikuje się je opierając się o dochodzący w kolejnym okresach  materiał statystyczny. Prognozy modelowe to takie które uzyskujemy na podstawie modelu (ekonometrycznego lub innego).

W wyniku zastosowania odpowiedniej zasady predykcji ilościowej uzyskać można odział na prognozy nieobciążone, według największego prawdopodobieństwa i minimalizujące oczekiwaną stratę.

Najważniejszym celem  prognoz badawczych jest szerokie rozpoznanie zdarzeń w przyszłości. Wśród tego typu prognoz wyróżnia się prognozy ostrzegawcze  (majce zwrócić uwagę na ewentualne alerty) a jeśli prognoza dotyczy pewnych norm, które będą w przysżłosci obowiązywać, to nazywa się normatywną. Prognoza normatywna powinna być zrealizowana a jeżeli tak się nie stanie oznacza to, że nie potrafiliśmy się utrzymać na dotychczasowej drodze rozwoju, którą wcześniej zaakceptowaliśmy.

W przypadku gdy prognoza stymuluje do działania, to jest nazywana prognozą aktywną, w opozycji do prognozy pasywnej, która zniechęcającej odbiorcę do podejmowania pewnych działań.

Artykuł opracowany na podstawie: „Prognozowanie ekonomiczne” Barbara Pawełek, Stanisław Wanat, Aleksander Zeliaś Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008 (copyright 2003)

Potrzebujesz pomocy?  Formularz kontaktowy